راهبردهای کلان پدافند غیرعامل در حوزه زیرساخت‌های شهری در برابر تهدیدات تروریستی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملّی و تحقیقات راهبردی

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملّی و تحقیقات راهبردی

3 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل دانشگاه عالی دفاع ملّی

چکیده

زیرساخت‌های شهری، بخش اصلی و پایه‌ای تأسیسات و تجهیزات شهری محسوب می‌شوند که علاوه بر تسهیل زندگی شهروندان، در تداوم حیات شهر نیز نقش مهمی دارند. امروزه این زیرساخت‌ها به عنوان مهمترین مقاصد در حملات تروریستی به شهرها به شمار آمده و از این منظر هرگونه اختلال در آنها دیگر کارکردهای شهری را فلج می‌نماید. در این فضا یکی از راه‌کارهای اصلی در حفاظت از زیرساخت‌های شهری و کاهش آسیب‌پذیری آنها، احصاء راهبردهای کلان پدافند غیرعامل در این حوزه می‌باشد که در این تحقیق به عنوان هدف اصلی مطرح گردیده است. در این تحقیق پس از پرداختن به مبانی نظری، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای، پرسشنامه، مصاحبه و تعامل فکری با نخبگان (میز اندیشه و طوفان مغزی) نسبت به شناخت محیط داخلی و خارجی و همچنین تجزیه و تحلیل آنها در قالب مسائل و چالش‌ها و پیشران‌های عمده اقدام شده سپس راهبردهای این حوزه در قالب 11 راهبرد کلان مانند "مصون‌سازی و کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری با رعایت میزان تناسب امنیّت و اهمیّت آنها در برابر تهدیدات تروریستی" و "تاب‌آور نمودن زیرساخت‌های شهری و حفظ تداوم کارکرد آنها در شرایط تهدید تروریستی" تدوین گردیده است. با انجام این پژوهش، راهبردهای یکی از حوزه‌های کارکردی و اساسی شهری در برابر تهدیدات تروریستی تدوین شده است که با پیاده‌سازی و تبدیل آنها به برنامه‌های اجرایی می‌توان زیرساخت‌های شهری را در برابر تهدیدات تروریستی تا حد قابل قبولی مصون و پایدار نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Macro Strategies of Passive Defense in the Field of Urban Infrastructure Against Terrorist Threats

نویسندگان [English]

  • Khosrow Bolhosni 1
  • Gholamreza Jalali Farahani 2
  • Abbas Khairati 3
1 Associate Professor and member of the academic faculty of the National Defense and Strategic Research Institute
2 Assistant professor and member of the faculty of the university and the National Defense and Strategic Research Institute
3 Ph.D. student of strategic management of passive defense, National Defense University
چکیده [English]

Urban infrastructure is the main and basic part of urban facilities and equipment, which in addition to facilitating the lives of citizens, also play an important role in the continuity of city life. Today, these infrastructures are considered as the most important destinations in terrorist attacks on cities, and from this perspective, any disruption in them paralyzes other urban functions. In this space, one of the main strategies in protecting urban infrastructure and reducing their vulnerability is to enumerate macro passive defense strategies in this area, which has been proposed as the main goal in this study. In this research, after addressing the theoretical foundations, using descriptive-analytical method, through documentary and library studies, questionnaires, interviews and intellectual interaction with elites (think tank and brainstorming) to understand the internal and external environment as well as analysis And their analysis in the form of major issues, challenges and drivers, then the strategies in this area in the form of 11 macro strategies such as "Safeguarding and reducing the vulnerability of urban infrastructure while respecting their security and importance against terrorist threats" and "Equipping urban infrastructure and "Maintaining their continuity in the face of a terrorist threat" By conducting this research, strategies of one of the functional and basic areas of the city against terrorist threats have been developed, which by implementing and turning them into executive plans, urban infrastructure can be reasonably protected against terrorist threats.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategy
  • Passive defense
  • City
  • Urban Infrastructure
  • Terrorist Threats
  • الهامی، علیرضا، رحیمی، محسن (1393)، تحلیلی بر پدافند غیرعامل و تاثیر آن بر کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری نمونه موردی شهر تهران، فصلنامه شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه، پاییز.
  • امین، واحد (1391)، دگرگونی تروریسم در دوران جهانی شدن و اثر آن بر روابط شمال و جنوب، فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 289، پاییز.
  • بی‌نا (1398)، سند راهبردی پدافند شهری کشور، سازمان پدافند غیرعامل کشور.
  • بی‌نا (1389)، سیاست‌های کلّی نظام در امور پدافند غیرعامل مصوب مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) ابلاغی در تاریخ 29/11/1389، قابل دسترس در وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سید‌علی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی به نشانی:

  www.farsi.khamenei.ir

  • بی‌نا (1397)، آنچه شهرداران باید از پدافند غیرعامل بدانند، تهران: انجمن علمی پدافند غیرعامل.
  • جلالی‌فراهانی، غلامرضا (1390)، آشنایی با تهدیدات و انواع آن، تهران: دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر.
  • حسن‌بیگی، ابراهیم (1394)، مدیریت راهبردی، تهران: سمت.
  • حسن‌بیگی، ابراهیم (1396)، مدیریت راهبردی، تهران: سمت.
  • رضویان، محمدتقی، علیان، مهدی و رستمی، حسین (1397)، ارزیابی آسیب‌پذیری مکانی زیرساخت‌های استان یزد با رویکرد پدافند غیرعامل.آمایش سرزمین، دوره 10، شماره اول، بهار و تابستان، صص 63-31.‎
  • زرقانی، سیدهادی، بخشی، فاطمه (1395)، تحلیل ملاحظات پدافند غیرعامل در زیرساخت‌های شهری با تأکید بر کلان‌شهر رشت، گیلان: همایش آمایش سرزمین؛ جایگاه خزر و توسعه چشم‌انداز گیلان.
  • زرقانی، سیدهادی و همکاران (1395)، تحلیل تهدیدات تروریستی و امنیت زیرساخت‌های حیاتی شهر، تهران: کنفرانس ملی پدافند غیرعامل و توسعه پایدار.
  • زرقانی، سیدهادی، اعظمی، هادی (1389)، تحلیل ملاحظات دفاعی امنیتی در آمایش کلا‌ن‌شهر مشهد با تأکید بر تهدیدات تروریستی، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره چهاردهم.
  • شکیبامنش، امیر (1388)، ملاحظات پدافند غیرعامل در تاسیسات زیربنایی شهری، تهران: کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیرساخت‌ها.
  • عبدالله‌خانی، علی (1386)، تهدیدات امنیت ملَّی (شناخت و روش)، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  • مشهدی، حسن (1394)، ارزیابی تهدیدها، آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی، تهران: دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر.
  • معمار‌زاده، غلامرضا، بهمنی، گل‌محمد، بیات، محمدحسین و دانش‌آشتیانی، محمد‌باقر (1389)، تعریف، توسعه و تدوین مفاهیم و اصطلاحات لازم و مناسب جهت طرح‌ریزی راهبردی دفاعی- امنیتی، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • نوروزی، محمد‌تقی (1385)، فرهنگ دفاعی امنیتی، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های مدیریت.

 

ب – منابع انگلیسی

 

- Alcaraz, C., & Zeadally, S. (2015). Critical infrastructure protection: Requirements and challenges for the 21st century. International journal of critical infrastructure protection, 8, 53-66.

- Evans, B., Chen, A. S., Prior, A., Djordjevic, S., Savic, D. A., Butler, D., & Colclough, G. (2018). Mapping urban infrastructure interdependencies and fuzzy risks. Procedia engineering, 212, 816-823.

- Maccarthy, Dan (2020), Strategic Plan Elements. Retrieved from https://www.thebalancecareers.com/strategic-plan-elements-2276139

- Monstadt, J., & Schmidt, M. (2019). Urban resilience in the making? The governance of critical infrastructures in German cities. Urban Studies, 56(11), 2353-2371.

- Rome, E., Voß, N., Connelly, A., Carter, J., & Handley, J. (2015). State of the Art Report (1) Urban Critical Infrastructure Systems.

- United Nations Development Programme (2010), Strategic Planning Manual, Strategic Planning and Policy Development Programme in Bosnia and Herzegovina.