طراحی مدل مفهومی برای ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. تهران، ایران

2 استاد، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. تهران، ایران.

4 دانشیار، گروه آموزش تخصصی زمینی، دانشکده فرماندهی و ستاد، دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا. تهران، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی به دلیل نیاز به تربیت نیروهای متخصص و آماده برای شرایط بحرانی، از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به تفاوت‌های ماهوی آموزش نظامی با غیرنظامی، مدل‌های ارزیابی موجود مانند سروکوال و سیپ پاسخگوی نیازهای خاص این محیط‌ها نیستند. بر این اساس، در این پژوهش به طراحی مدلی مفهومی برای ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی ایران پرداخته می‌شود.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که به روش آمیخته اکتشافی (کیفی و کمی) انجام شده است داده‎های کیفی با نرم افزار مکس کیودا و تحلیل محتوا با روش کد گذاری باز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 25 نفر از اساتید با تجربه و مسئولین دانشگاه‌های نظامی و در بخش کمی شامل اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های نظامی ایران بود. نمونه نهایی 420 نفر از اعضای جامعه آماری شامل 80  استاد و 340 دانشجو انتخاب شدند. داده‌های کمی با استفاده از نرم افزار اس‌پی‌اس‌اس و تحلیل عاملی اکتشافی تحلیل شدند . همچنین، برای تأیید ساختار الگو از تحلیل عاملی تائیدی و نرم‌افزار آموس استفاده شد.
یافته‌ها: چهار بعد یاددهی، یادگیری، برنامه آموزشی، و مدیریت و پشتیبانی به‌عنوان ستون‌های اصلی و 12 مؤلفه و 40 شاخص اندازه‎گیری برای الگوی مفهومی ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی شناسایی گردیدند. شاخص‌های برازش مدل نشان‌دهنده تطابق مناسب با داده‌ها بودند. پایایی ترکیبی  برای تمامی ابعاد بالاتر از ۰.۷ بود که نشان‌دهنده قابلیت اطمینان مدل است تمامی ابعاد مدل رابطه مثبت و قوی با کیفیت آموزش دارند و سطح معنی داری هر چهار بعد کمتر از 0.05 است که نشان می‎دهد این رابطه معنادار آماری است و مدل چهاربُعدی ۶۸% از واریانس کیفیت آموزش را تبیین کرد.
نتیجه‌گیری: مدل مفهومی پیشنهادی می‌تواند به‌عنوان یک چارچوب کارآمد برای ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی مورد استفاده قرار گیرد. مقایسه مدل پیشنهادی با مدل‌های سروکوال، بالدریج و سیپ نشان داد که مدل ارائه شده به دلیل افزودن شاخص‌های عملیاتی و ادغام الزامات انضباطی نظامی در بُعد مدیریت دارای نوآوری است. پیشنهاد می‎شود این الگو به‌صورت آزمایشی در یک یا چند دانشگاه نظامی پیاده‌سازی شده و نتایج آن تحلیل شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a Conceptual Model for Evaluating Education Quality in Military Universities

نویسندگان [English]

  • Payman Kharazian 1
  • Khodayar Abili 2
  • Javad Pourkarimi 3
  • Hosein Valivand Zamani 4
1 Ph.D. Student., Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
2 1. Prof., Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
3 2. Associate Prof., Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
4 3. Associate Prof., Department of Ground Specialized Training, Faculty of Command and Staff, University of AJA University of Command and Staff, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background & Purpose: Evaluating the quality of education in military universities is of great importance due to the need to train specialized and prepared forces for critical situations. Given the essential differences between military and civilian education, existing evaluation models such as SERVQUAL and SIP do not meet the specific needs of these environments. Accordingly, this study designs a conceptual model for evaluating the quality of education in Iranian military universities.
Methodology: This is a descriptive-analytical study conducted using a mixed exploratory method (qualitative and quantitative). Qualitative data were analyzed using MaxQuda software and content analysis using open coding. The statistical population in the qualitative section included 25 experienced professors and officials of military universities, and in the quantitative section included professors and students of Iranian military universities. The final sample of 420 members of the statistical population, including 80 professors and 340 students, was selected. Quantitative data were analyzed using SPSS software and exploratory factor analysis. Also, confirmatory factor analysis and Amos software were used to verify the model structure.
Findings: The proposed model identified four main dimensions—teaching, learning, curriculum, and management and support—with 12 components and 40 indicators. Model fit indices confirmed data compatibility, with composite reliability above 0.7 for all dimensions. Each dimension showed a statistically significant positive relationship with educational quality (p < 0.05), explaining 68% of the variance in educational quality.
Conclusion: The proposed conceptual model can serve as an effective framework for evaluating the quality of education in military universities. Comparison with the SERVQUAL, Baldrige, and CIPP models revealed that the proposed model is innovative due to the inclusion of operational indicators and the integration of military disciplinary requirements in the management dimension. It is recommended that this model be piloted in one or more military universities, with the results analyzed to assess its practical efficacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Education quality
  • Military Universities
  • Teaching
  • Learning
  • Curriculum
  • Management and Support

مراجع

ابیلی، خدایار؛ دارابی، مجید؛ پورکریمی، جواد؛ فرمهینی فراهانی، محسن. (1400). واکاوی شایستگی‌های اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در تدریس با کیفیت. فصلنامه توسعه آموزش، 13(41)، 15-30
بهرامی، سیامک؛ سعید نژاد، حمیدرضا؛ ازک، محسن. (1402). مجموعه مقالات هشتمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی، 228-238
جوادی‌بورا، محمدعلی؛ ابراهیم‌زاده، ایرج؛ فرج‌اللهی، محمد؛ سرمدی، محمدرضا. (1393). ارزیابی کیفیت و مدل‌سازی خدمات آموزشی در دانشگاه پیام نور. فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 2(1)، 23-38.
چراغی، حسین؛ دلاوری، رضا؛ ولیابیدگلی، محمد. (1402). پژوهش‌های راهبردی ارتش، 2(6)، 70-93
خادمی، یوسف؛ سلیمانی، توران. (1398). بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از کیفیت آموزش و تدریس اساتید دانشگاه فرهنگیان اردبیل. فصلنامه پژوهش در تربیت معلم، 5، 127-139.
رستمی، رضا؛ محسنی، الهه. (1403). نقش یادگیری مشارکتی در بهبود مهارت‌های عملی دانشجویان در آموزش‌های نظامی. توسعه فردی و تحول سازمانی، 2(3)، 45-60
صفری، محمدامین؛ کوشکی‌جهرمی، مریم؛ فروغی، عباس. (1398). کاربرد فناوری‌های آموزشی در بهبود کیفیت یادگیری در آموزش‌های نظامی. فصلنامه علوم و فنون نظامی، 15(47)، 89-110
عباسی، سمیه؛ حسینی، محمدعلی؛ رمضانی، سجاد. (1399). بررسی تأثیر فناوری‌های آموزشی بر کیفیت تدریس در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران. فصلنامه توسعه آموزش در علوم پزشکی، 13(39)، 45-58
عظیمی، سیدامین؛ زمانی، بی‌بی عشرت؛ سلیمانی، نسیم. (1395). بررسی کیفیت نظام ارزیابی عملکرد دانشجویان در آموزش مجازی ایران و روسیه. مجله پژوهش‌های نوین در علوم تربیتی، 3(2)، 45-60.
قورچیان، نادرقلی؛ جعفری، پریوش؛ رهگذر، حسن. (1388). طراحی الگوی ارزیابی عملکرد واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس شاخص‌های تعالی سازمانی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(5)، 101-116
کریمیان، زهرا؛ حسینی، محمدعلی؛ قورچیان، نادرقلی. (1398). شناسایی عوامل تبیین‌کننده کیفیت کارکردهای علمی در فضای دانشگاه مبتنی بر رویکرد شش‌مولفه‌ای دانش‌پژوهی کلاسیک. فصلنامه توسعه آموزش، 12(36)، 25-40
محسنی، محمد؛ رحمانی، علی؛ کریمی، پرویز. (1398). تحلیل ابعاد مؤثر بر ارزیابی کیفیت آموزش در دانشگاه‌های نظامی ایران. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت آموزشی، 10(3)، 125-140.
محمدی، رضا؛ حسینی، علی؛ کریمی، محمد. (1398). آسیب‌شناسی نظام ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش (مطالعه موردی دانشگاه افسری امام علی(ع)). فصلنامه علوم و فنون نظامی، 15(48)، 45-62.
Brown, T., Wilson, K., & Clark, D. (2017). Applying the Baldrige Framework to Military Education: A Case Study. Quality Assurance in Education, 25(3), 210-225.
Chen, L., & Liu, X. (2017). The Role of E-learning in Enhancing Teaching Quality in Chinese Universities. Educational Technology & Society, 20(2), 98-112.
Clark, D. (2020). Assessing military education: Challenges and opportunities. Journal of Military Learning, 8(2), 88-103. https://doi.org/10.1080/21650799.2020.1756103
Clark, D., & Anderson, T. (2019). Integrating Problem-Based Learning in Military Training Programs. Journal of Advanced Military Studies, 7(2), 77-92.
Cohen, S., & Miller, R. (2021). Balancing Tradition and Innovation: Organizational Culture in Military Academies. International Journal of Educational Management, 35(4), 655-670.
Depoo, L. (2023). The role of quality assessment in higher education and its impact on student performance and interest in studies. Journal of Applied Technical and Educational Sciences, 11(4), 1–20.
Garcia, P., et al. (2019). The Role of Faculty-Student Interaction in Improving Educational Quality in South American Universities. Journal of Educational Management, 32(4), 178-195.
Garcia, P., et al. (2021). Military Education in the Digital Age. Springer. 
Haas, T., et al. (2018). The Impact of Modern Technologies on Teaching Quality in European Universities. Educational Innovations Journal, 15(4), 203-220.
Hair, J. F., et al. (2019). Multivariate Data Analysis. Pearson. 
Hopper, A., & Martin, S. (2021). Understanding the unique context of military education evaluation. Military Education Review, 14(1), 45-59. https://doi.org/10.1080/17502761.2021.1823057
Jones, A. (2019). Military education and training effectiveness: A comprehensive review. Defense Studies Journal, 15(3), 210-225. https://doi.org/10.1080/14702436.2019.1589102
Khan, S., & Alam, M. (2017). Outcome-Based Quality Assessment Framework for Higher Education. arXiv preprint arXiv:1703.06063
Kim, J., Lee, S., & Park, H. (2022). Developing a tailored quality assessment model for military academies. International Journal of Defense Education, 9(3), 210-227. https://doi.org/10.1080/17502761.2022.1934567
King, J., & Robinson, L. (2023). Adapting quality management frameworks for military higher education. Journal of Defense Education, 15(2), 134-150. https://doi.org/10.1080/17502761.2023.2045891
Lee, C., Wang, Y., & Chen, L. (2023). Innovations in military training and implications for quality assessment. Journal of Security and Defense Education, 13(1), 56-72. https://doi.org/10.1080/21650799.2023.2001234
Levy, R., & Miller, C. (2021). The Importance of Cultural Sensitivity in Higher Education Teaching. International Journal of Pedagogical Studies, 28(1), 55-72.
Marques, L., et al. (2019). The Effect of Student Engagement on Academic Success in European Universities. European Journal of Higher Education, 36(3), 125-140.
Mohammadi, S., Ahmadi, R., & Ebrahimi, M. (2022). Challenges of educational quality in military universities: A case study. Journal of Defense and Security Studies, 10(1), 45-61. https://doi.org/10.1016/j.jdss.2021.12.004
NATO. (2020). Standardization Agreement on Military Training.
Ogunleye, B., Zakariyyah, K. I., Ajao, O., Olayinka, O., & Sharma, H. (2024). Higher education assessment practice in the era of generative AI tools. arXiv preprint arXiv:2404.01036
Parasuraman, A., Zeithaml, V. A., & Berry, L. L. (1988). SERVQUAL: A Multiple-Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality. Journal of Retailing, 64(1), 12-40.
Parker, L., Thompson, R., & Nguyen, T. (2021). Developing tailored educational models for military academies. International Journal of Military Education, 7(2), 133-149. https://doi.org/10.1080/17502761.2021.1876543
Raza, H., Ahmed, M., & Ali, A. (2015). Quality Assessment in Higher Education. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 50, 1–5
Smith, J., & Johnson, M. (2023). Enhancing military education quality through modern evaluation frameworks. Journal of Security and Defense Education, 12(1), 25-40. https://doi.org/10.1080/21650799.2023.1892345
Smith, J., & Johnson, R. (2018). Evaluating the Impact of Active Learning Strategies on Teaching Quality in American Universities. Journal of Higher Education Research, 45(3), 120-135.
Smith, J., & Johnson, R. (2018). Journal of Military Education, 12(3), 45-60. 
Stufflebeam, D. (2003). The CIPP Model for Evaluation. Journal of Educational Evaluation, 41(2), 120-140.
Thompson, E. (2023). Evaluating effectiveness of theoretical and practical training in military academies. International Journal of Military Science, 17(1), 22-37. https://doi.org/10.1080/17502761.2023.2056789
Williams, J., Davis, R., & Thompson, L. (2019). Innovative Teaching Strategies in Military Education: Enhancing Operational Readiness. Journal of Military Training and Development, 15(2), 78-95.
Wright, K., Baker, M., & Collins, D. (2020). Unique challenges in military education: Aligning academic and operational goals. Military Review, 100(4), 67-82. https://doi.org/10.1016/j.milrev.2020.04.005

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار